Tiếng Tày (2)

Chủ đề : CHẬP CĂN (GẶP GỠ)

Bài 2: . TUỘNG SLUÔNG CĂN (CHÀO GẶP NHAU)
SLẮNG PJẠC CĂN (CHÀO TẠM BIỆT)

I. HỘI THOẠI
Lan : Chài Hùng dú rườn lo!
Hùng : Chào noọng Lan!*
Lan : Vằn nẩy chài dú lườn lo?
Hùng : Vằn nẩy chài hết fiệc dú lườn dầy. Dào kha khửn lườn mà nè!
Lan : Đảy á. Pjom bái á.
GIẢI THÍCH:
* Hiện nay người Tày dùng từ “chào” để chỉ hành động chào. Tuy nhiên, trong giao tiếp thân mật đồng bào vẫn chào nhau bằng cách hỏi. Ví dụ:
- LAN: Chài Hùng dú rườn lo? (Anh Hùng ở nhà đấy à?)
- HÙNG: Noọng Lan pây hâư dế? (Em Lan đi đâu đấy?), nhưng cũng có thể nói: Chào noọng Lan.
II. TỪ NGỮ
(Trong sách này, những từ có hình thức ngữ âm địa phương khác nhau sẽ được liệt kê bên cạnh từ chính thức và đánh dấu bằng //. Ví dụ: mầng// mầư: mày.)
1. Chào: Chào (Từ vay mượn tiếng Việt.)
2. Chài //có//cá: anh
3. Noọng: em
4. Vằn nẩy: Hôm nay
5. Dú rườn// lườn: ở nhà
6. Lo : từ dùng để hỏi.
7. Dầy //chầy : tiểu từ tình thái, giống như thôi trong tiếng Việt.
8. Dào kha: rửa chân (Người Tày ở nhà sàn, mọi người trước khi vào nhà phải rửa chân)
9. Khửn rườn: lên nhà
10. Đảy á, pjom bái á: Vâng ạ, cám ơn ạ!
11. Chướng chực bản mường: Gìn giữ quê hương.
12. Pi noọng tàng quây bố táy hua đuây tò tó: Họ hàng ở xa không bằng gần nhà chung ngõ.
III. ÂM VÀ CHỮ:
Nguyên âm: - Các nguyên âm: a, ă, e, ươ phát âm giống như trong tiếng Việt.
Phụ âm :- b, c, d, đ, ch, v,
- pj, bj

IV. LUYỆN PHÁT ÂM

1.Ghép vần

a o ô e ươ /ưa
b ba bo bô bẻ bưa
c ca co cô ke Cưa
d da do dô de dưa
đ đa đo đô đe đưa
ch cha cho chô che chưa
v va vo vô ve vưa
bj bja bjo bjô bje
pj pja pjo pjô pje
phj phja phjo phjô phje

2. Nghe và nhắc lại:
đông pá- pjá nỉ (Rừng rú – trả nợ)
Pha tu – phja đán (Cánh cửa – vách đá)
Mảc bai – bjai nhả (cái cào cỏ – rẫy cỏ)
Tua bẻ - pjẳn pjẻ (con dê – lộn trái)

V. MẪU CÂU:
1. Chào chài Hùng. (Chào anh Hùng)
2. Chài dú rườn lo? (Anh ở nhà đấy à?)
3. Noọng pây bjai nà. (Em đi làm cỏ lúa)
VI. TẬP ĐỌC:
Bản khỏi dú đông khau. Chang bản mì lai cần Tày, cần Nồng, cần Keo. Cần Tày, cần Nồng, cần Keo dú đuổi căn cò đeo chướng chực bản mường.

VII. BÀI TẬP:

1. Tập đối thoại:
NA: Chào pí! Pí tên ca lăng?
LÝ: Chào chài! Noọng ten cạ Lỷ
NA: Pí Lỷ pây hâư dế?
LÝ: Noọng pây bjai nà chầy.

2.Thay thế và mở rộng:
Chào chài Hùng! (pí Thoa, noọng Lài, bảc Khải...)
Chài Hùng pây hâư dế? (pây hết lăng, pây ti tầư? Pây bjai nà; phát rây...)
3.Dịch sang tiếng Tày:
A. Anh về nhé?
B. Vâng, anh về mạnh khoẻ nhé!
A. Sang năm ta lại gặp nhau nhé!
B. Anh về đừng để ngõ nhà em cỏ mọc đầy lối đi nhé!
Kết thúc bài 2 nhé
Chúc pỉ noọng hôn hỷ