Mùa Thu với âm nhạc và thi ca

Mùa Thu không phải là một mùa vui, tôi khẳng định điều đó. Cảnh thu thường ảm đạm, rừng cây rụng lá, sức sống yếu ớt, già cỗi, có cái gì đó man mác buồn lại thường làm chạnh lòng nhạc sĩ, thi sĩ – những  người vốn có tâm hồn lãng mạn, mùa này cũng làm tốn không biết bao nhiêu giấy mực của các thi nhân. Đang mùa Thu, nghe nhạc Thu, đọc thơ Thu vô tình lại hợp với tâm trạng hiện nay của tôi. “Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ” Câu thơ của ai nhỉ???

“Lạnh lùng sương rơi heo may, buồn ngơ ngác bóng chim bay, mây tím giăng sầu đó đây. Người đi về đâu ngàn lối, làn sương chiều thu lả lơi, tiếng mưa rơi đều trên lối…” – Trích bài hát Thu ca

“Đường trải dài thênh thang, Như hồn em mở ngỏ tuôn tràn, Đếm thầm từng bước anh đi, Em ước mình như lá thu vàng” hay như những câu hát “Đời trả về cho em sân trường xưa vàng võ ưu sầu, Đời dệt mộng anh đi, riêng mình em xót nỗi chia lìa, Đường mộng nào anh sang, Riêng mình em tựa lá thu tàn, Biết lòng còn mãi mơ màng, Em vẫn tìm anh giữa mây ngàn.” Từng câu hát là từng lời tha thiết sầu muộn trong “Lối Thu xưa” của nhạc sĩ  Quốc Dũng.

“Mùa Thu thưa nắng gió mang niềm nhớ, trời chiều man mác buồn não con tim, lệ tình đẫm ướt tà áo trinh nguyên, kỉ niệm êm đềm còn in trên giấy, người ôm thương nhớ ra đi từ đấy, trời đày hai đứa vì thiếu tơ duyên …” Nhẹ nhàng, bi thương và não lòng phải kể đến bài hát “Thu sầu”, với những ca từ rung động tâm hồn: “Người đi hoa lá chết trong mùa nhớ, người về lặng lẽ tình vẫn bơ vơ…”

“Gió ngừng đi, mưa buồn chi, cho cõi lòng lâm ly. Hồn thu tới nơi đây gieo buồn lây, Lòng vắng muôn bề không liếp che gió về, Ai nức nở thương đời, châu (nước mắt) buông mau, dương thế bao la sầu…” Nỗi buồn của Thu, trở thành nỗi sầu nhân thế, làm cho cõi lòng trở nên lâm ly bi đát, khắp nơi đâu đâu cũng man mác sầu. Bài hát “Giọt mưa Thu” không thể thiếu trong danh sách các bài hát về mua Thu mà tôi yêu thích.

“Em ơi, trời mưa đã tạnh , Dù đường phố vắng tanh, đừng ngại có anh đưa về. Mộng đẹp chung đôi, coi như mộng thôi, Để ngàn thu vĩnh biệt thôi nhé đường ai nấy đi …” Đó là lời tạm biệt của đôi lứa yêu nhau trong bài hát: “Ngàn thu vĩnh biệt”.

“Nhưng năm tháng qua dần, Mùa thu chết bao lần. Thôi tình em đấy, Như mùa thu chết rơi theo lá vàng. Ai lướt đi ngoài sương gió, Không dừng chân đến em bẽ bàng, Ôi vừa thoáng nghe em mơ ngay bước chân chàng, Từ từ xa đường vắng, đêm mùa thu chết, Nghe mùa đang rớt rơi theo lá vàng…”  Trích: “Buồn tàn Thu”, một bài hát về Thu cũng buồn rưng rưng.

Không chỉ có âm nhạc, những nhà thơ cũng góp phần đóng góp vào bộ sưu tập những bài thơ Thu cực kì xúc cảm và lãng mạn. Đầu tiên phải kể đến chùm thơ Thu (gồm 3 bài: Thu điếu, Thu vịnh, Thu ẩm) của Nguyễn Khuyến. Đám học trò chúng tôi, thời đi học vẫn thường mang bài Thu điếu của ông “chế” lại như sau: “ Tô canh lạnh lẽo nước trong veo, một miếng thịt con bé tẹo teo…”

“Người ra đi đầu không ngoảnh lại,  sau lưng thềm nắng lá rơi đầy…” Hẳn ai cũng còn nhớ bài thơ Đất nước của tác giả Nguyễn Đình Thi. Hai câu thơ trên tả về một buổi sáng mùa Thu của Hà Nội, người đọc xong 2 câu thơ dễ dàng nhận ra ngay đó là mùa Thu, chỉ mùa Thu nắng lá mới rơi đầy, thế thôi! Lãng mạn, trầm buồn, man mác.

Mùa thu ngoài việc liên tưởng đến những gì ảm đạm buồn, một số tác giả còn tả về Thu như là mùa chia ly. Nguyễn Du đã viết trong cảnh Thuý Kiều chia tay Thúc Sinh. Mùa Thu mà Nguyễn Du mô tả cũng đượm buồn:

Người lên ngựa, kẻ chia bào
Rừng phong thu đã nhuốm màu quan san
Dặm hồng bụi cuốn chinh an
Trông người đã khuất mấy ngàn dâu xanh
Người về chiếc bóng năm canh
Kẻ đi muôn dặm một mình xa xôi
Vầng trăng ai xẻ làm đôi?
Nửa in gối chiếc, nửa soi dặm trường!
( Nguyễn Du)

Thầy tôi, nhà giáo ưu tú Nguyễn Anh Thi, là giáo viên Vật lý nổi tiếng với bộ sách dành cho học sinh chuyên: “121 bài tập vật lý”, một người thuộc dạng quái tính và nổi tiếng “gàn” cũng hay sáng tác thơ những lúc rảnh rỗi (Tôi hay làm thơ là do lây bệnh của thầy tôi đấy).  Thầy có làm một bài thơ cũng dính dáng đến cái mùa Thu buồn buồn, lúc tôi học lớp 10 (năm 1999) thầy có đọc cho chúng tôi nghe bài thơ của thầy trong tiết chủ nhiệm, tựa đề tôi đã quên, nhưng tôi vẫn nhớ như in 4 câu thơ của thầy:

Mùa thu, bạn và tôi ra hồ ngồi học

Mây trên trời và mây dưới nước cứ đùa nhau

Mùa đông, bạn và tôi ra hồ ngồi học

Nước vẫn trong còn mây đi đâu???

Mùa Thu còn được mô tả như sự kết thúc của một đời người. Chẳng phải người ta vẫn dùng câu " giấc ngủ ngàn thu" cho những người đã khuất hay sao?????

Có thể còn nhiều bài hát, bài thơ về Thu khác mà tôi chưa biết, hoặc biết nhưng không gây được ấn tượng trong tôi. Nhưng nếu có bạn nào biết những bài hát về Thu mà mang tâm trạng vui thì cho tôi biết với nhé. Vì tôi không chắc là có bài hát hay bài thơ nào mang sắc thái vui tươi hay không? Đối với tôi: Mùa Thu là mùa buồn.

Các bài hát tôi dùng trong bài viết, cũng là bộ sưu tập bài hát về Thu mà tôi yêu thích:

Thu ca

Lối thu xưa

Buồn tàn thu

Thu sầu

Giọt mưa thu

Ngàn thu vĩnh biệt